Có thể bạn đã từng lạc bước vào những con phố ngập rác, những khu nhà đổ nát hay những tầng hầm ẩm ướt trong thế giới ảo. Đối với một số người, đó là khung cảnh đáng sợ, nhưng với nhiều game thủ khác, chính sự “tàn tạ” và “bẩn thỉu” (grime) này lại mang một sức hút khó cưỡng, vượt xa vẻ đẹp hào nhoáng của những đô thị sạch bóng. Đó là sự đối lập gay gắt giữa vẻ ngăn nắp đến ngột ngạt của một thành phố độc tài và những khu tạm trú xiêu vẹo, đầy hình vẽ graffiti của những người dám kháng cự.
Những môi trường game đổ nát này thường thú vị và gợi nhiều cảm xúc hơn hẳn so với các bối cảnh nguyên sơ. Một nhà ga tàu điện ngầm không còn hoạt động, một đoạn đường cao tốc đổ nát nằm trơ trọi giữa hư không, hay một trung tâm thương mại bị bỏ hoang từ lâu… Tất cả những khung cảnh này đều kích thích trí tưởng tượng và thôi thúc người chơi khám phá. Thậm chí, chúng không cần phải là những khu vực có thể tiếp cận được. Chúng có thể chỉ là một phần của bối cảnh, hiển hiện ở phía sau để tô điểm cho thế giới game, đóng vai trò hỗ trợ cho lối chơi và câu chuyện chính. Thường thì, việc để người chơi tự hỏi, tự phán đoán và khao khát khám phá thêm lại là điều tốt nhất.
RoboCop đang đứng giữa thành phố Old Detroit đổ nát, bối cảnh tăm tối trong game RoboCop: Rogue City
Có lẽ, điều thực sự gây nghiện là khả năng kể chuyện môi trường (environmental storytelling) xuất sắc – một dấu ấn của nhiều tựa game được giới phê bình đánh giá cao. Những đống đổ nát mà bạn bắt gặp khi lang thang trong bối cảnh hậu tận thế mang đến vô số cơ hội để gợi nhắc về sự hủy diệt vĩ đại của thế giới, nhưng cũng đồng thời hé lộ những câu chuyện nhỏ hơn, mang đậm tính nhân văn có thể đã diễn ra sau đó.
Phim ảnh cũng có thể khơi gợi cảm giác tò mò tương tự. Các bộ phim như Taxi Driver, The Warriors, và Driller Killer đã sử dụng bối cảnh Thành phố New York đầy rẫy tội phạm vào những năm 1970 để tạo hiệu ứng tương tự. Các tác phẩm khoa học viễn tưởng dystopia như Blade Runner, phần tiếp theo năm 2017 của nó, và Total Recall đều thấm đẫm chủ đề cyberpunk “công nghệ cao, đời sống thấp” (high tech low life). Tuy nhiên, trong khi những bộ phim này chỉ cho phép chúng ta đắm chìm trong không khí đó vài giờ mỗi khi xem lại, thì video game lại mang đến cơ hội vô tận để khám phá và trải nghiệm thế giới một cách tương tác hơn rất nhiều.
Với vai trò là một game thủ, tôi nhận thấy đây là một “đặc quyền” riêng biệt. Việc “du lịch sự tàn tạ” (grime tourism) qua game là một cách để bước chân vào những môi trường u ám, khắc nghiệt mà không cần phải thực sự sống trong chúng. Đồng thời, tính chất cường điệu hóa của nhiều tựa game đã đặt những trải nghiệm này vững chắc vào ranh giới của thế giới giả tưởng, ít nhất là cho đến thời điểm hiện tại. Dưới đây là danh sách 10 tựa game nổi bật nhất đã khắc họa thành công những thế giới đổ nát, tăm tối và đầy tính kể chuyện này.
10. RoboCop: Rogue City
RoboCop: Rogue City là một tựa game thực sự xứng đáng với bản quyền RoboCop (phải mất đến 36 năm để có một tựa game như vậy!). Mặc dù game vẫn còn một vài điểm chưa hoàn hảo, nhưng thế giới trong Rogue City là sự tái hiện hoàn hảo bối cảnh châm biếm khoa học viễn tưởng năm 1987 của Paul Verhoeven. Old Detroit đã rơi vào tình trạng xuống cấp trầm trọng; những công dân tuyệt vọng lang thang trên đường phố, trong khi bọn tội phạm kiểm soát các ngành công nghiệp bất hợp pháp và thực thi luật lệ bạo lực của riêng chúng. Với vai trò là RoboCop, bạn sẽ dành thời gian chiến đấu qua những khu vực đổ nát hậu công nghiệp, phân tích hiện trường vụ án và tiêu diệt bất kỳ ai cản đường bằng khẩu Auto-9 đáng tin cậy của mình.
9. Manhunt
Tựa game “gây sốc” của Rockstar năm 2003, Manhunt, đã gây ra một làn sóng tranh cãi lớn khi mới ra mắt bởi nội dung bạo lực của nó. Nhưng bạo lực chỉ là một nửa yếu tố khiến game trở nên “điên rồ”. Nửa còn lại chính là bối cảnh hư cấu của Carcer City. Manhunt đã nâng khái niệm về một thành phố đang trên bờ vực sụp đổ lên một tầm cao mới. Con sông bị ô nhiễm đến mức có thể bốc cháy, trong khi thành phố gần như bị bỏ hoang và chỉ còn là cái bóng của chính nó. Khi cơ sở hạ tầng của một trung tâm từng thịnh vượng sụp đổ, các băng đảng bạo lực đã biến thành phố này thành nhà (và chính những kẻ này là đối tượng mà bạn, với tư cách người chơi, phải đối phó).
8. Deus Ex
Thế giới của Deus Ex rất rộng lớn, trải dài qua các thành phố ngoài đời thực như New York, Paris, Hồng Kông, Prague và Dubai. Cá nhân tôi bị cuốn hút nhất bởi bối cảnh Detroit (lại là Detroit) và Hengsha trong Human Revolution. Các khu vực Highland Park và Derelict Row của Detroit mang đến một ví dụ điển hình về sự đổ nát đô thị, những thùng phuy cháy dở và chiến tranh băng đảng. Hengsha lại là hình mẫu cho chủ đề cyberpunk về hai thế giới tách biệt bởi sự giàu có và địa vị, từ những con phố nghèo đói ở khu Daigong với khách sạn con nhộng và hệ thống thoát nước mưa, cho đến Thượng Hengsha – một khu vực lơ lửng trên không trung bởi một công trình nhân tạo khổng lồ tên là Panggu.
7. Dishonored
Dishonored là một tựa game mô phỏng nhập vai (immersive sim) lấy bối cảnh một phiên bản whalepunk của các thành phố Victoria như London và Edinburgh, được gọi là Dunwall. Thế giới này vận hành nhờ dầu cá voi, một loại hàng hóa quý giá được sử dụng cho mọi thứ từ thắp sáng đèn cho đến chiến tranh. Ảnh hưởng của thời Victoria thể hiện qua kiến trúc Gothic và điều kiện sống tồi tàn, nơi bệnh dịch hoành hành. Ngoài hệ thống cống rãnh lộ thiên và những tệ nạn của một xã hội tham nhũng, Dunwall còn đang trong cuộc khủng hoảng dịch bệnh. Bạn sẽ phải bước qua những đống xác chết bị trói và né tránh lũ chuột khổng lồ khi sử dụng các sức mạnh bí ẩn để minh oan cho mình khỏi một vụ giết người mà bạn không gây ra.
6. Max Payne
Max Payne là một câu chuyện trinh thám noir về một cảnh sát mất tất cả. Bạn sẽ vào vai Max Payne để trả thù cho cái chết của vợ mình và minh oan cho bản thân trong một thành phố đang chìm trong bạo lực băng đảng gia tăng và một loại “thuốc gây nghiện ác mộng” mang tên Valkyr. Nếu phải chọn một từ để mô tả Max Payne, tôi sẽ chọn từ khắc nghiệt (gritty), từ âm nhạc u ám đến giọng lồng tiếng cường điệu, đến những con phố New York bị đóng băng. Bạn sẽ phải dọn dẹp các khu nhà ổ chuột do mafia kiểm soát, các ga tàu điện ngầm đóng cửa và các nhà kho tồi tàn, xen kẽ với một vài phân đoạn ác mộng thêm phần kịch tính.
5. Fallout
Không một danh sách nào về sự đổ nát trong video game có thể hoàn chỉnh nếu không nhắc đến Fallout. Thực sự, bạn có thể chọn bất kỳ phiên bản nào ở đây, tất cả các trò chơi đều lấy bối cảnh sau một cuộc chiến tranh hạt nhân đã hủy hoại xã hội đến mức không thể phục hồi. Điều đó bao gồm cả các trò chơi nhập vai isometric nguyên bản lẫn các phiên bản làm lại 3D của Bethesda. Fallout 3 đặc biệt ám ảnh, một phần nhờ bối cảnh Capital Wasteland màu xám xịt của nó, trong khi Fallout 4 được cho là tựa game đẹp nhất trong series nhờ là một trong những phiên bản mới nhất. Tại sao không xem loạt phim truyền hình Fallout trước để cảm nhận không khí nhỉ?
Bối cảnh hoang tàn, hậu tận thế của Boston trong game Fallout 4, với công trình đổ nát và bầu trời xám xịt
4. Condemned: Criminal Origins
Condemned: Criminal Origins là một tựa game kinh dị sinh tồn góc nhìn thứ nhất ra mắt năm 2005, nên nó đã có phần lỗi thời sau gần 20 năm. Trò chơi tập trung nhiều vào cận chiến và đưa bạn vào vai một đặc vụ FBI điều tra một kẻ giết người hàng loạt. Bối cảnh của game là thành phố hư cấu Metro, nơi các hành vi bạo lực ngẫu nhiên ngày càng trở nên phổ biến. Game đưa bạn đi qua một số địa điểm u ám nhất có thể tưởng tượng được, từ nhà ga trung tâm Metro bị đóng cửa đến một trường trung học bỏ hoang, và địa điểm yêu thích của tôi: một cửa hàng bách hóa bỏ hoang đầy những ma-nơ-canh rùng rợn.
3. Vampyr
Lấy bối cảnh đại dịch cúm Tây Ban Nha năm 1918, Vampyr đưa bạn vào vai một ma cà rồng kiêm bác sĩ, tỉnh dậy trong một ngôi mộ tập thể và khao khát máu. Từ đây, bạn phải săn mồi, sống sót và phát triển trong một xã hội đổ nát đang bị tàn phá bởi bệnh tật và chiến tranh. Thời kỳ lịch sử, các chủ đề y học và sự thiếu vệ sinh tổng thể đã góp phần không nhỏ vào bầu không khí trong Vampyr. Mặc dù game nhận được nhiều đánh giá trái chiều khi ra mắt, nhưng sau đó đã được vá lỗi với chế độ cốt truyện cho phép bạn tránh phần lớn các cuộc chiến, vì vậy rất đáng để chơi lại nếu bạn chỉ muốn đắm chìm trong không khí dịch bệnh này.
2. Kingpin: A Life of Crime
Kingpin là một tựa game bắn súng góc nhìn thứ nhất năm 1999 nổi tiếng với ngôn ngữ thô tục và tính bạo lực. Nó đáng chú ý với việc sử dụng hệ thống “pain skins” cho các bộ phận cơ thể khác nhau (sẽ phản ứng với viên đạn của bạn) và nhạc nền của Cypress Hill. Nhưng điều thực sự nổi bật đối với tôi là bối cảnh – một thế giới nhà kho đầy tội phạm được tạo thành từ những bãi tàu hỏa bị bỏ hoang, nhà máy và nhà máy hóa chất. Kingpin là một game được xây dựng trên engine Quake II, nên giờ đây nó đã khá cũ kỹ. Mặt khác, bản gốc vẫn có thể chơi được trên nhiều hệ thống hiện đại. Trò chơi cũng đáng chú ý với hệ thống lệnh cho phép bạn tuyển mộ và điều khiển các tên xã hội đen khác. Hãy tránh phiên bản làm lại Kingpin: Reloaded năm 2023, dường như đã bị bỏ dở trong tình trạng chưa hoàn thiện.
1. Half-Life 2
Half-Life 2 không chỉ là một trong những trò chơi điện tử hay nhất mọi thời đại mà còn là một trong những tựa game có bối cảnh “bẩn thỉu” và đổ nát nhất. Trò chơi bắt đầu đưa bạn vào trung tâm Thành phố 17, thủ đô của lực lượng Combine xâm lược. Bạn sẽ phải vượt qua những con hẻm bị bỏ quên, chạy trốn khỏi các lực lượng xâm lược trong những khu chung cư đổ nát và thử nghiệm engine vật lý cách mạng của trò chơi trong những sân chơi gỉ sét. Game không chỉ có Thành phố 17, mà còn có cả hệ thống cống rãnh và kênh rạch ô nhiễm, một đường cao tốc chạy dọc bờ biển bị tàn phá do mực nước biển dâng, một thị trấn khai thác mỏ bị bỏ hoang đầy zombie và một nhà tù đổ nát. Half-Life 2 vẫn giữ được sức hút tuyệt vời cho đến ngày nay, và rất đáng để trải nghiệm chỉ riêng vì khả năng xây dựng thế giới của nó.
Có thể bạn sẽ cho rằng tôi hơi “dị” khi say mê những khung cảnh này, nhưng tôi tin mình không đơn độc. Nếu không có nhiều người yêu thích những bối cảnh như vậy, thì tại sao lại có quá nhiều trò chơi sử dụng chúng làm bối cảnh chính? Hãy chia sẻ những tựa game có bối cảnh đổ nát hoặc tăm tối mà bạn yêu thích trong phần bình luận bên dưới!
